کنترل سندرم روده تحريک پذير‌ با روشهاي آسان

سندرم روده تحريك‌پذير (IBS) يك اختلال شايع گوارشي است كه 10 تا 20 درصد افراد جامعه به آن مبتلا هستند. علي‌رغم اينكه ماهيت مزمن IBS و دست و پنجه نرم كردن براي كنترل علائم آن مي‌تواند براي بيمار خسته كننده باشد، اما بدليل حس شرمساري هيچ كس تمايل چنداني به اظهار آن ندارد. افراد نه تنها علاقه‌اي ندارند كه در مورد آن صحبت كنند، حتي در جستجوي راه‌هاي كنترل آن نيز برنمي‌آيند. اين موضوع تا آنجا جدي است كه گاه حتي عوارض اين انكار،‌ مانع فعاليتهاي اجتماعي فرد و زندگي روزمره مي‌گردد.
بهمين دليل به همه كساني كه نشانه‌هاي اين بيماري را تجربه مي‌كنند، توصيه مي‌شود حتماً با پزشك مربوطه در اين رابطه مشورت كنند.

نقش روده بزرگ در دستگاه گوارش

روده بزرگ (Large Intestine) بخشي از لوله گوارش است كه حدود 5/1 متر طول دارد. روده‌بزرگ را كولون نيز مي‌نامند. بيشتر مواد غذايي تا رسيدن به روده‌بزرگ هضم شده‌اند و تنها مقداري از غذاهاي هضم نشده و مواد جذب نشده وارد روده‌بزرگ مي‌شوند. وظيفه اصلي كولون جذب آب و همينطور بعضي املاح ديگر (مانند ويتامين‌هاي گروه B و ويتامين K) از اين مواد باقيمانده است كه در نتيجه آن مواد هضم نشده وارده از روده‌كوچك به كولون، از حالت مايع به حالت جامد درآمده و اصطلاحاً مدفوع (feces) ايجاد مي‌شود.تقريباً تمامي قسمت‌هاي لوله گوارش قابليت انجام حركات عضلاني موجي شكل را دارند كه حركات دودي ناميده شده و غذا را در طول لوله به جلو مي‌رانند.
حركت غذا در روده‌بزرگ هم با همين حركات دودي و موجي شكل انجام مي‌گردد. اما كل مكانيسم مجراي گوارش تحت كنترل سيستم عصبي است. از اين رو وقتي فردي زياد عصبي يا خسته مي‌شود، ممكن است در طول مجراي گوارش او يك سري انقباضات به وجود آيد. حاصل اين انقباضات خصوصا در روده‌بزرگ ممكن است به اسهال و يبوست متناوب بيانجامد.

آنگاه كه روده، تحريك‌پذير مي‌شود

در افراد مبتلا به سندرم روده تحريك‌پذير (IBS) اختلال در عملكرد روده باعث مي‌شود غذا خيلي سريع يا خيلي آرام در روده‌بزرگ حركت كند. اگر مدفوع بقدري سريع در روده‌بزرگ حركت كند كه آب آن جذب نشود، مدفوع شل و آبكي (اسهال) ايجاد مي‌شود و برعكس اگر مدفوع به كندي در روده‌بزرگ حركت كند، آب زيادي جذب خواهد شد و مدفوع خشك و سفت خواهد شد (يبوست). همچنين مدفوع و گاز ممكن است پس زده شود و باعث احساس فشار دردناك و دل‌پيچه گردد. در واقع بايد گفت هر فردي ممكن است در طول زندگي دچار ناراحتي‌هاي شكمي به علت نگراني و اضطراب شود، اما در افراد مبتلا به سندرم روده تحريك‌پذير، مشكلات در ارتباط با استرس مانند درد شكمي، اسهال و يبوست با شدت بيشتري صورت مي‌گيرد.

علائم

تغيير اجابت مزاج بصورت اسهال، يبوست، يا يبوست و اسهال متناوب
درد شكمي: معمولاً شدت درد شكمي متغيير و در قسمت پائين چپ بيشتر حس مي‌شود.
علائم ديگر بيماري شامل نفخ، گاز، آروغ‌زدن، سوزش سردل، اختلال در بلع، سيري زودرس و حالت تهوع است.

آمارها چه مي‌گويند؟

بيماران معمولاً جوان يا ميانسال هستند. زنان 3 تا 5 برابر مردان دچار اين سندرم مي‌شوند. حدود 80 درصد بيماران مبتلا به سندرم روده تحريك‌پذير، به نوعي دچار فشار روحي، وسواس، افسردگي و يا اضطراب هستند. به گونه‌اي كه هنگام استرس‌هاي روحي علائم روده‌اي شديد مي‌شود.

تشخيص

هيچ آزمايشي نمي‌تواند وجود سندرم روده تحريك‌پذير را تأييد كند. بلكه پزشك آزمايشاتي را جهت رد مسائل و بيماري‌هايي كه علائمي شبيه اين سندرم را ايجاد مي‌كنند توصيه مي‌نمايد. با رد كردن بيماري‌هاي مهم و خطيري كه علائمي شبيه IBS دارند، اين بيماري تشخيص داده مي‌شود. در واقع بيشترين قسمت تشخيص با شرح حال و معاينه بيمار صورت مي‌گيرد..

علت سندرم روده تحريك‌پذير چيست؟

علت اين انقباضات نابهنگام ماهيچه‌ها و اختلال ناشي از آن هنوز مشخص نيست. هيچگونه عملكرد ژن خاصي در اين رابطه كشف نشده است. از آنجا كه با استرس روحي اين اختلال شديدتر مي‌شود، اكثر محققين بر اين باورند كه IBS بدنبال بالا بودن ميزان حساسيت روده بوجود مي‌آيد. بر اساس اين تئوري احتمالاً اعصاب روده در افراد مبتلا به IBS فوق‌العاده فعال هستند.

درمانهاي دارويي

داروهاي معيني مي‌تواند به تنظيم كار دستگاه گوارشي شما كمك كنند. ممكن است يك يا چند نوع از اين داروها با نظر پزشك براي شما تجويز شود. بدليل اينكه بعضي از داروها سندرم روده تحريك‌پذير را بدتر مي‌كنند هر دارويي را نبايد مصرف كرد. بخصوص مسهل‌ها، مگر اينكه پزشك براي شما تجويز كرده باشد. بعنوان نمونه مي‌توان به اسانس نعنا اشاره كرد. برخي بيماران مي‌گويند كه اسانس نعنا درد آنها را برطرف مي‌كند، در صورتيكه اسانس نعنا با توجه به اينكه دريچه مري به معده را هم شل مي‌كند، ممكن است باعث ترش كردن و سوزش سردل شود.

تغيير در شيوه زندگي

در بسياري از موارد، تغييرات ساده در غذا و شيوه زندگي مي‌تواند، كنترل نشانه‌هاي سندرم روده تحريك‌پذير را آسان‌تر نمايد:

الف) تغيير رژيم غذايي

غذا مي‌تواند يكي از علل مهم تشديد سندرم روده تحريك‌پذير باشد. محدود كردن مصرف لبنيات، شكلات، مواد غذايي نفخ‌زا، غذاي چرب، قهوه و همچنين كاهش ميزان مصرف غذا در هر وعده غذايي و پرهيز از تندخوري كمك كننده است. همچنين در برخي افرار مصرف بيشتر فيبر توصيه مي‌شود.

ب) كاهش فشارهاي روحي

فشار روحي و اضطراب يا افسردگي منجر به تشديد علائم روده تحريك‌پذير مي‌شود. بسياري از بيماران مبتلا به سندرم روده تحريك‌پذير از افسردگي و اضطراب رنج مي‌برند كه مي‌تواند باعث بدتر شدن علايم بيماري شود. از سوي ديگر علايم مرتبط با سندرم روده تحريك‌پذير مي‌تواند باعث القاي احساس افسردگي و اضطراب در فرد شود.
در پايان بايد گفت خوشبختانه روده تحريك‌پذير بهيچ‌وجه زمينه‌ساز هيچگونه بيماري و يا عارضه مزمني در افراد مبتلا نمي‌شود. در واقع درست است كه (IBS) ممكن است كيفيت زندگي افراد را كاهش داده، مشكلات و دردسرهايي را براي انجام فعاليتهاي روزانه براي آنها بوجود آورد ولي، بهيچ‌وجه فرد را دچار اختلالات سلامتي جدي و طولاني مدت نمي‌كند. بر اين اساس بايد گفت اطلاع از اين موضوع و اعتماد به توصيه‌هاي پزشك متخصص مي‌تواند بهترين شيوه تامين آرامش و اطمينان خاطر اينگونه افراد باشد.
منبع:روزنامه اطلاعات
/س